Herzberg’in Motivasyon-Hijyen Teorisi
Pek çok yönetici, çalışan memnuniyetinin çalışan motivasyonunu yükselteceği yanılgısına düşüyor Amerikalı psikolog Frederick Herzberg’in Motivasyon-Hijyen Teorisi, insanların iki faktörden etkilendiğini belirtir: motivasyonu etkileyen faktörler ve iş memnuniyetini etkileyen temel faktörler.
Motivasyon faktörleri; işte yaşanan mücadele duygusu, takdir edilme ve sorumluluk alma gibi konuları içerir. Hijyen faktörleri ise; ücret ve sosyal yardımlar, süpervizyon, çalışma koşulları ve iş güvenliğinden oluşur.
Hijyen faktörleri bir kişinin işiyle ilgili memnuniyet seviyesini belirler. Bu faktörler çalışanın elde tutulmasını ve işte kalmasını oldukça fazla etkiler. Eğer hijyen faktörleri karşılanmazsa, memnuniyetsizliğe ve çalışanın başka yerlerde daha iyi iş fırsatları aramaya başlamasına yol açar. Ancak, belirli bir seviyeden sonra daha fazla ya da daha iyi hijyen faktörlerinin sunulması, iş memnuniyetini ya da iş performansını düşündüğünüz şekilde artırmaz.
Motivasyon faktörleri bir kişinin performansını direk olarak etkiler. Bir çalışan motivasyonlarına uygun bir iş ile uğraştığında kendini işine daha çok verir ve daha iyisini yapmak için uğraşır. Diğer taraftan bir çalışanın sadece memnun olması daha fazla çalışmasına neden olmaz. Buna ek olarak, bir çalışan çok motive olsa bile işinden memnun olmayabilir. İşi ilginç ve zorlu bulabilir ama başka bir şirkette daha yüksek maaş alabileceğini düşünüyorsa, memnun olmayacaktır.
Her iki faktör de çalışan bağlılığının temel bileşenleridir. Temel hijyen faktörleri, çalışanın memnuniyetini ve elde tutulabilmesini garanti altına almak için karşılanmalıdır. Ancak bunun yanı sıra bir çalışanın yüksek seviyede performans gösterebilmesi için motivasyonlarına uygun bir iş yapıyor olması gerekir. Hijyen faktörlerini belirlemek ve iyileştirmek kolaydır. Motivasyon faktörleri ise her çalışan için farklıdır ve bu faktörlere en çok etki eden kişi çalışanın yöneticisidir. Bu nedenle bir yönetici, her bir çalışanını harekete geçiren motivasyon unsurlarının ne olduğunu anlamalı ve onların en iyi performanslarını ortaya çıkaracakları ortamı oluşturmalıdır.
İş Memnuniyeti
Performansı yükseltmek için iş memnuniyetine çok mu fazla odaklanıyorsunuz?
Çalışanlarınızı en çok motive eden şeylerden bazıları neler?
Yöneticiler, çalışanlarının ihtiyaçlarını karşılamak isterler, çünkü böylece çalışanlar maaşlarından, çalışma saatlerinden hoşnut olurlar. Bu faktörler çalışan memnuniyetini etkiler. Peki memnuniyet çalışan bağlılığını nasıl etkiler?
Mehmet’in durumuna bir bakalım. Bir montaj hattı çalışanı ve işinden memnun. İşi, istikrarlı bir istihdam anlamına geliyor. Maaşından memnun (en azından bu alanda bulabildiği çoğu işten daha iyi). Sabah 7’de iş başı yapıyor ve yedi yaşındaki çocuğunu okuldan alabileceği bir saatte mesaisi bitiyor. İhtiyaçlarını karşılıyor. Ancak, bu örnekte Mehmet için bu sadece bir iş. İşe gelmek için can attığı söylenemez ve yapabileceği en iyi performansı göstermek için de kendini motive hissetmiyor.
2019’da Çalışan Memnuniyeti ve Çalışan Bağlılığı
Mehmet gibi bir çalışan, işine bağlı olmadan da işinden memnun olabilir. Ancak çalışan bağlılığı, maaşından ve öğlen 4’te mesainin bitmesinden hoşnut olmaktan daha fazlasıdır. Hoşnutluk, sadece iş memnuniyetidir ve memnuniyet, çalışanları elde tutmak ve üretkenliği garanti altına almak için genellikle tek başına yeterli değildir.
Diğer yandan, çalışan bağlılığı şirketlere artan bir üretkenlik sağlar. İşine bağlı bir çalışan, derinlemesine işin içinde olan ve işine yatırım yapan çalışandır. Çalışan bağlılığına yol açan faktörler, memnuniyete yol açanlardan farklıdır. Bağlılık faktörleri şunları içerir: Anlam (Meaning), Otonomi (Autonomy), Büyüme (Growth), Etki (Impact) ve Aidiyet (Connection). Çalışan memnuniyeti, çalışan bağlılığının büyüyüp yeşerebileceği bir temeldir.
Gerçekten işine bağlı çalışanları olan kurumların, çalışanları elde tutma oranı, üretkenlik, müşteri memnuniyeti, inovasyon ve kalite değerleri daha yüksektir. Ayrıca daha az bir eğitim süresine ihtiyaç duyulur, bu şirketlerde daha az hastalık ve kaza deneyimlenir.
Çalışan memnuniyeti,
bir çalışanın tamamen işine bağlı olması için gereken
en düşük giriş ücretidir.
