Merhaba ben; Bahar Şen,
Merhaba ben; Aykan Raşitoğlu.
Böyle Gitmez Podcast serimizin 9. yayına hoş geldiniz ve bizi dinlediğiniz için teşekkür ederiz.
Misyon
Aykan>Bu Podcastimizde; çalışanların, yöneticilerin, işverenlerin ve tedarikçilerin kabul edilemez davranışları ve yaklaşımları sonucu, kurumsal hayatta oluşan depresyonu ele alıyor ve artık böyle gitmez diyoruz. Sadece böyle gitmez demiyoruz aynı zamanda her hafta çözüm yollarını sizlere aktarıyoruz.
Geçtiğimiz Haftanın Özeti
Aykan>Geçtiğimiz hafta ‘’Negatif İş Ortamlarının Nedenlerini ve Çözümlerini’’konuşmuştuk. O yayın Itunes’da, Youtube’da, Spotify’da ve Soundcloud’da yerini aldı. Ayrıca yayının ardından gelen e-mail ve tüm yorumlar için teşekkür ederiz. Bahar bu hafta neye böyle gitmez diyoruz?
Bu Haftanın Konusu
Bahar>Bu hafta motivasyonsuz çalışanlara artık böyle gitmez diyoruz. Hani vardır ya sürekli motivasyonum düşük diyen, mutsuz gözüken, birilerinden kendisini motive etmelerini bekleyen kişileri.
Aykan>Hmm anladım şu motivasyonum düşük diyen ve peki seni ne motive eder dediğimizde ‘’para’’ tabi ki diyenleri yani?
Bahar>Evet hem onları hem de neden mutsuz olduğunun farkında olmayanları.
Bahar>Paranın bizi motive ettiği, ya da parasızlığın motivasyonumuzu düşürdüğü yüzeyde doğru, biz bugün bunun arkasındaki anlamlara da değineceğiz.
Aykan>Canan Karatay nasıl bu ülkeyi yıllardır şeker ve un konusunda bilinçlendirdiyse bizde sanıyorum motivasyon konusunda benzerini yapıyoruz öyle değil mi? mesela un ve şeker tüm hastalıkların tetikleyicisi, aynı şekilde motivasyon konusunu paradan ibaret saymak, kendinizin ve başkalarının temel arzularını anlamamak da ölümcül bir durum. Bunu kavrayan hayatını zihinsel olarak çok sağlıklı yaşayabilir. Bazen bana danışan insanlara diyorum ki öğrenmek için tek bir şeye zaman ayıracak vaktin varsa o insan motivasyonu konusunu anlamak olsun.
Bahar>Kesinlikle katılıyorum. Mesela geçen yıl bir çalıştayımıza bir saha çalışanı katılmıştı, limitli bir gelir seviyesindeki bir kişiydi, motivasyon konusunu konuşurken oldukça gerildi, ve onu motive eden şeyin elbette para olduğunu söyledi ve bu şirketin ona hakettiği ücreti vermediğini söyledi. Ona peki siz parayı ne için istiyorsunuz diye sordum, biraz düşündü, çocuğuma bu sömestr tatilinde istediği gitarı düşünmeden almak için dedi. Başka dedim, çocuğumla yazın tatile çıkmak için dedi. Ona dedim ki sizi motive eden şey para mı çocuğun mu? Gözleri doldu ve çocuğum dedi. O anda kendisi bile belki motivasyon konusuna bu şekilde bakmadığını farketti. O halde biz ‘’para’’ derken aslında ne diyoruz? ‘’Motive değilim derken ya da beni ne motive eder? derken’’ ne söylemeye çalışıyoruz? bunu anlamamız önemli.
Aykan>Evet aslında İnsanlar tarih boyunca onları en derinlerinde sürekli ve üretken bir şekilde neyin tatmin ve mutlu yapacağını sorguladı? Başarı, servet, kariyer, aile, ünvan veya başka bir şey. Belki şu anda biz konuşurken dinleyicilerimizde onlar için neyin en önemli olduğunu düşünüyor olabilirler.
-
Yani hayattan ne istiyorum?
-
Beni ne/ler motive eder?
-
Etrafımdakileri ne/ler motive eder?
-
Ya da hayatımın hangi unsurları benim için en anlamlı diye?
Bahar>Bunlar çok büyük büyük sorular 40 yaşını geçmiş hayat tecrübesi oldukça yüksek insanlara dahi sorduğumuzda bir anda cevap vermekte zorlanıyorlar dolayısıyla dinleyicilerimiz bunların cevabını nasıl bulacak?
Aykan>Dünyaca tanınan psikoloji Profesörü Steven Reiss ve aynı zamanda bizimde iş ortağımız, bu soruları özgün bir şekilde cevapladı ve bu soruların cevabını bulmamızı çok kolaylaştırdı.
Aykan>Farklı kültürlerden ve hayatının farklı dönemlerini yaşayan binlerce insana, temel isteklerini sordu. Çok ilginçtir ki, bilim adamları yüzyıllardır insan doğasını incelemek için zaman harcamış, ancak şimdiye kadar hiç kimse, insan amaçları ve psikolojik ihtiyaçların derin kökleri hakkında geniş ölçekli bir anket yapmamıştı.
Aykan>Onlarca yıl süren çalışmanın sonunda, Steven Reiss hepimizin, insan doğasına derin kök salmış 16 temel istek ya da arzuyla harekete geçtiğimizi kanıtlamıştır. Evet yanlış duymadınız sadece 16.
Aykan>Bu amaçlar sadece bütün insanlar için ortak değildir, aynı zamanda hayvanlar dünyasındaki yakın akrabalarımız için de ortaktır. (Yemek yeme, tehlikeden korunmak için barınak yapma, arkadaşlarımızın bize eşlik etmesi, hasımlarımıza karşı zafer sevinci, yoldaşlarımıza liderlik etme gibi amaçlar).
Aykan>Psikolojik olarak önemli tüm amaç, çaba ve güdülerin, 16 temel arzuya ya da bunların kombinasyonuna indirgenebildiği ortaya çıkmıştır. Bu 16 temel arzu, kişilikleri oluşturmakta ve değerleri ortaya çıkarmaktadır. Diyorum ve sözü Bahar’a veriyorum.
Bahar>Yani temel değerlerimizi ifade etmek üzere dünyaya gelen bir türüz.
Bahar>16 temel arzu listesi, deneysel olarak elde edilmiş tek insan ihtiyacı
sınıflandırmasıdır.
Aykan>Nelerdir? Bunlar;
Bahar>-Onaylanma: Hata yapmaktan ve eleştirilmekten sakınma arzusu.
-Güzellik: Estetik olarak cazip deneyimlere duyulan arzu.
-Merak: Anlama arzusu.
-Yemek Yeme: Gıda arzusu.
-Aile: Çocuk yetiştirme ve kardeşlerle zaman geçirme arzusu.
-Onur: İlkeli bir karaktere duyulan arzu.
-İdealizm: Sosyal adalet için arzu.
-Bağımsızlık: Kendi kendine güvenme arzusu.
-Düzen: Düzenli ve temiz olma arzusu.
-Fiziksel Aktivite: Kas egzersizi arzusu.
-Güç: Etkileme veya liderlik arzusu.
-Biriktirme: Toplama arzusu.
-Sosyal Temas: Akranlarlarla yoldaşlık yapma arzusu.
-Sosyal Konum: Sosyal duruma bağlı olarak saygı duyulma arzusu.
-Huzur: Endişe ve acıdan uzak durma arzusu.
-İntikam: Saldırıda bulunanlarla yüzleşme arzusu.
Aykan>Bunların ne anlama geldiğini paylaşacak mısın? dinleyiciler ile çünkü bu kelimeler her insan için birbirinden farklı anlamlar çağrıştırabilir.
Bahar>Hepsinin açıklamasını yapmak için Podcastte zamanımız olmayabilir ancak pazarlama ekibinden rica edelim bu Podcast içerisine bir link ile açıklama dökümanı eklesinler.
Aykan>Tamam.
Bahar>Özetle; İnsan doğasının derinliklerinde yerleşik bazı hedefler, tüm insanlar için geçerlidir. Bu evrensel hedefler “içsel motivasyon” ya da “temel arzu” olarak adlandırılır.
Steven Reiss’in 16 maddelik temel arzu listesi, evrensel hedeflerin bilimsel olarak toplandığı ve değerlendirildiği ilk sınıflandırmadır.
Aykan>Çok duyduğumuz bir kavram var İçsel ve Dışsal Motivasyon diye bu nedir?
Bahar>Steven Reiss dışsal motivasyonun olmadığının tüm motivasyonların içsel olduğunu söylüyor. Ona göre iç motivasyonun (temel arzular) iki özelliği vardır: Neyin arzulandığı (ki bu, insan motivasyonunda evrensel olandır) ve genel olarak ne kadar arzulandığı (ki bu, insan motivasyonunda kişisel olandır).
Bahar>Hepimiz aynı şeyleri isteriz: Onaylanmak, anlamak, çocuk yetiştirmek, sosyal adalet, bağlılık, egzersiz, saygı, güvenlik gibi. Fakat hepimiz bunları aynı derecede istemeyiz. Herkes 16 temel arzuya sahiptir, ancak herkes bunları farklı bir biçimde önceliklendirir.
Aykan>Hemen bir duvar yazısı yapalım buradan;
Aykan>“Temel arzularımızın iki yönü var:Ne istendiği ve ne kadar istendiği.”
Bahar>Evet mesela fiziksel aktivite ihtiyacı ortalamadan yüksek bir temel arzunuz olabilir ancak bu bazıları için haftanın 7 günü hareket halinde olmak, spor ve kas egzersizi yapmak demektir, yani yerinde duramamaktır, bazıları içinse daha az yoğunlukta hareket demektir. Yani ne istediğimiz kadar ne kadar istediğimizden bunu kastediyorum.
Aykan>Bu yeni motivasyon teorisini ana hatları ile akılda kalacak şekilde bir kaç madde ile özetlesen ne derdin dinleyicilere.
Bahar>1.Motivasyon, derinlerdeki değerlerimizle ve amaçlarımız ilgilidir.
Aykan>Yani değerlerimiz eşittir motivasyonlarımız diyebilir miyiz?
Bahar>Kesinlikle evet basit olarak aile motivasyonu yüksek kişi için aile önemli bir değerdir, aynı zamanda aile kurmak hedeftir.
Bahar>2.16 temel arzuyu anlayarak, insan davranışlarını öngörebiliriz.
Aykan>Yani ben bir insanın temel motivasyonlarını anlarsam nerede nasıl davranacağını öngörebilirim öyle mi? Çok güçlü bir şey bu? Bir örnek verir misin bununla ilgili?
Bahar>Çok basit, onaylanma ihtiyacı yüksek olan insanı eleştirin olanları görün, sen de deneyebilirsin.
Aykan>Hahahah ben bunu hayat boyunca çok tecrübe ettim hemen yüzleri anında allak bullak oluyor artık bir insanın onaylanma ihtiyacının yüksek olduğu gözünden anlıyorum
Bahar>3.Temel arzular, değer verdiğimiz içsel hedefler ve bunların yoğunluğu ile ilgilidir.
Aykan>Yani hangi temel arzumuz daha yoğunsa o doğrultuda hedeflerimizi mi belirliyoruz?
Bahar>Evet
Aykan>Peki bu temel motivasyonlar değişiyor mu?
Bahar>Temel arzularımızın genetik bir temeli olduğundan, yaşamımız boyunca genellikle aynı temel hedeflere sahip oluruz. Meraklı çocuklar meraklı yetişkinlere dönüşür. Çocukken düzen sevenler genellikle büyüdüklerinde de düzenden hoşlanır. İnsanların kişiliği kolay kolay değişmez.
Bahar>“Temel arzularımızın kaynağı genetik olduğuna göre hayatımız boyunca aynı temel hedeflere sahip oluruz.”
Aykan>Peki bu motivasyon konusu değişken değil mi diyorsun bunu biraz açar mısın?
Bahar>16 motivasyon ve onların oranları, her birisine ne kadar ihtiyaç duyduğumuz anne babalarımızdan yani atalarımızdan geliyor. Tıpkı boyumuz,posumuz ,kaşımızın,gözümüzün rengi gibi motivasyonlarımızda atalarımızın genlerinin bir karması aslında.
Aykan>Peki bir çok insan evlenince değiştim, 40 yaşından sonra değiştim, çocuk sahibi olunca değiştim gibi yani hem kendisinin hem değerlerinin değiştiğini iddia edebiliyor oysa ben burada biraz insan değişmez tadında bir mesaj duyuyorum buna ne diyorsun?
Aykan>Motivasyonun yetiştiğimiz kültür ile ilişkisi var mı?
Bahar>Temel arzular doğuştan gelir otomatik olarak oluşur fakat onları nasıl tatmin ettiğimiz yetiştiriliş biçimimize, kültürümüze ve deneyimlerimize bağlıdır. Örneğin; ebeveynler çocuklarını içgüdüsel olarak sever, ancak bu sevgiyi nasıl ifade ettikleri ve çocuklarını nasıl eğittikleri, kültürlerine ve öğrenilmiş alışkanlıklarına göre değişir.
Aykan>Tabi burada hemen aklıma ezber bozan bir soru geldi. Motivasyon değişmiyorsa, doğuştansa, bir dolu uzman bu X, Y, Z kuşaklarını nasıl farklı ihtiyaçlara sahip insanlar gibi ayırabiliyor?
Bahar>Bir temele dayandırmadan yapılan çok fazla yanlış yorum var bunların çoğu da uzman diyor kendine. Ama bunu istersen başka programda detaylı şekilde ele alalım.
Aykan>Peki bize bir toparlama yapar mısın?
Bahar>Neredeyse herkes 16 temel arzuya sahip olsa da her bireyin her arzuyu tecrübe etme yoğunluğu farklıdır. Bu, bireyler arasındaki genetik farklılıkları yansıtan bir durumdur.Örneğin; bazı insanlar doğuştan saldırganlığa kuvvetli bir yatkınlığa sahiptir (bu da intikam arzusuna işaret eder).
Bahar>16 temel arzu, bizi birey yapan şeydir. Her insanı yaşamda güdüleyen şeylerin hiyerarşisi farklıdır. Kendini kucaklama, kendi değerlerimizin yalnız bizim için değil, muhtemelen
herkes için en doğrusu olduğunu düşünme yönünde doğal bir eğilimdir.
Bahar>Güdülerimizin hiyerarşisini öğrendiğimiz zaman, her birimizin bu 16 temel arzuyu nasıl önceliklendirdiğini de anlamaya başlayabiliriz. Yaşama yön veren 16 güdüyü başkalarına nazaran hangi kuvvetle deneyimlediğimiz, başkalarıyla nasıl ilişki kurduğumuzu ve başkalarının bizimle nasıl ilişki kurduğunu belirleyen başlıca etkendir.
Bahar>Herkes 16 temel arzunun tamamına sahiptir, fakat her birey bunları farklı şekillerde önceliklendirir.
Aykan>Bir de böyle kendi sahip olduğu motivasyonları başkalarına dayatanlar var, mesela çalışanının çok sistemli düzenli olmasını isteyen, ya da rekabetçi olmasını isteyen, ya da çok çalışmasını mesai saati hafta sonu demeden hedef peşinde koşmasını isteyen, bazen bir işi sonuçlandırması için gerekirse etik dışı davranmasını mazur gören, yada eleştiri aldığında bozulmamasını bekleyen yöneticiler gibi. Bu durumlara ne diyorsun?
Bahar>Biz buna Kendi Kucaklama (Self-Hugging) diyoruz.Temel arzuları başkalarından farklı deneyimlediğimiz için, onların, temel arzulara yani onaylanmaya, bağımsızlığa, kazanmaya, öğrenmeye, yemek yemeye veya aile kurumuna verdikleri tepkileri yanlış anlamaya eğilimliyizdir çünkü hepimiz kendi temel arzularımız ve önceliklerimizin en doğrusu olduğunu düşünürüz. Steven Reiss bu duruma kendini kucaklama adını verir.
Bahar>“Kendini kucaklama, kendi değerlerimizin yalnız bizim için değil, muhtemelen herkes için en
doğrusu olduğunu düşünme yönünde doğal ancak zorba bir eğilimdir.”
Aykan>Motivasyonum düşük diyen insanların problemi ne?
Bahar>Her insanın bu 16 motivasyon ile ilgili bir ihtiyaç haritası var, aynen parmak izi gibi. İnsanlar işlerinde, evlerinde, sosyal hayatlarında bu içsel ihtiyaçlarını karşılayamadıkları zaman mutsuzlaşıyorlar. Örnek; onaylanma ihtiyacı çok yüksek, eleştiri alınca yüzü omuzları düşüyor. Kazanma ihtiyacı yüksek, rekabetin olmadığı bir iş yapıyor. Statü ihtiyacı yüksek, bu yüzden müdür olmak istiyor ama yetkinlikleri buna uygun değil. Gibi gibi…
Aykan>Etrafta çok fazla şarlatan var bu konuda insanlara umut tacirliği yapan, bilimsellikten uzak soyut mutluluk kavramlar sunan, sana göre mutluluğun evrensel olarak geçerli, her insanın uygulayabileceği bir formülü var mı?
Bahar>Evet var! Motivasyonlarımı biliyor muyum? Bunlara uygun yaşıyor muyum? Bu kadar basit.
Aykan>Peki gelelim ilk başa insanları ‘’para’’ ile mi motive edeceğiz?
Bahar>Hayır her insan parayı bu 16 motivasyondan birisini doyurmak için istiyor bu birincisi. Kim neden para istiyor para neye hizmet ediyor bunu anlaması önemli. Statü ihtiyacı yüksek diye marka giyinmek istiyorsa ancak yaptığı iş yeri ve kazancı bu ihtiyacını doyurmuyorsa ve bu yüzden mutsuz geziyorsa bunun sorumlusu şirket değil.
Aykan>Peki eğer ‘’para’’ isteyen ‘para’’ ile motive olacağını düşünen ancak onun arkasında asıl neyi doyurmak istediğini farketmeyen ve ortada mutsuz gezen insanları motive etmek için ne yapacağız?
Bahar>Motive etmek isteyebileceğiniz kişinin ‘’para’’dan önce değerlerini ve hedeflerini öğrenerek ilk adımı atabilirsiniz. Bu size o kişinin neyi neden yaptığını anlamanıza yardımcı olur. Bunu anlarsanız o kişinin değerlerine ve motivasyonlarına uygun şekilde yaklaşarak durumu daha sağlıklı şekilde ele alabilirsiniz. O kişinin önem verdiği şey başta söylediğimiz gibi çocuğu ise o halde belki bu kişiye ekstra zam yapamayabilirsiniz ama çalışanlarınızın çocuklarına değer yaratacak şirket içi insiyatifler yaratabilirsiniz. Mesela anneler için kreş imkanı sunan şirketleri düşünün. Buna benzer örnekler çoğaltılabilir.
Bahar>Şirketlerin asıl görevi insanların yüksek motivasyonlarını doyurmak da değil.
Bahar>Motivasyon insanın kendi sorumluluğunda olan bir durum. Hayatta seni neyin motive ettiğini ihtiyaçlarını anlayarak bir yaşam tasarlamanız gerekiyor.
Bahar>Şirketlere de düşen çalışanlarının motivasyon ihtiyaçlarını, onlar için neyin anlamlı olduğu anlamak ve elbette şirketin hedeflerine uygun şekilde ve karşılıklı kazan-kazan olacak şekilde çalışan deneyimi süreçleri kurgulamak. Çünkü çalışan deneyimi eşittir müşteri deneyimi diyoruz. Motivasyonsuz bir çalışan pahalıya mal olur çünkü bu motivasyonunu düşürdüğünüz yada düşüreceğiniz bir müşteri anlamına gelir.
Aykan>Peki çok teşekkürler Bahar.
Aykan>Bir programın daha sonuna geldik. Bugün Bahar bize motivasyonun biliminden, motivasyonsuz insanların neden motivasyonlarının düşük olduğundan, bu durumu ele almak için neler yapılabileceğinden bahsetti. Bu konuda hakkında successprogramme.com sayfamızda ciddi sayıda içerik ve makale var ama özetle her şey insanın anlam bulmasına ve kendisi için anlamlı olan değerlere uygun yaşamasından geçiyor.
Aykan>Yani yüzünüz asıksa, omuzlarınız düşükse, neşeniz kaçıksa, bu doyuramadığınız bir ya da birden fazla içsel ihtiyacınız ile ilgilidir. İçsel ihtiyaçlarınızı iyi anlamak hayatta 1-0 önde olmanızı, başkalarının ihtiyaçlarını iyi anlamanız ve buna uygun ilişkiler kurmanız ise iş hayatı ve özel hayat liginde şampiyonların arasında olmanızı sağlar.
Kapanış
Aykan>Haftaya Böyle Gitmez dediğiniz başka bir konuda buluşmak üzere,
Bu yayını Itunes, SPotify, Youtube, Soundcloud üzerinden dinleyebilirsiniz.
Aykan>Ben kanallarımıza abone olun demeyi sevmiyorum, bu içerikleri değerli bulanlar zaten abone olacaklardır ancak bir başkasının bu içeriklerden faydalanması için mutlaka paylaşmanızı rica ediyorum. Bunun dışında bu yayın güzelmiş hatta ben de görüş ve önerile ile katkıda bulunmak istiyorum diyenler için,
Bize ulaşabileceğiniz kanallar;
Whatsapp numaramız
0533 608 79 79
E-mail adresimiz artik@böylegitmezz.com
Facebook ve Twitter üzerinden #Boylegitmezz
Elbette,
Bahar Şen
Aykan Raşitoğlu
LinkedIn hesaplarından ulaşabilirsiniz.
.
