Eleştiri İle Baş Etmenin Yolları

Sevgili Kritik Beceriler,

Eleştiri ile baş etme konusunda biraz yardıma ihtiyacım var. Sorunum şu ki; çalıştığım kurumda yaptığım işte hatalar bulan bir yönetici var ve onunla konuşurken kendimi hemen savunmacı bir konumda buluyorum.

Bu yöneticinin meydan okuyucu tarzı gözümü korkutuyor. Benim doğrudan üstüm değil ama performansımı eleştirmek için eline geçen tüm fırsatları kullanıyor. Bazen “elçiye zeval olmaz”, “bu zaman çizelgesini ben oluşturmadım” ya da “satın alma müdür yardımcısının bilgileri seninle paylaşmaması benim hatam değil” demek ve cesur davranmak istiyorum.

Özetle tazmanya Canavarı’na dönüşmemek ya da içime atıp taş kesilmemek için önerileriniz var mı?

Teşekkürler,
Havlu atmaya hazır

Sevgili Havlu atmaya hazır,

Öncelikle sorun için teşekkürler. Pek çoğumuzun karşılaştığı bir sorunla cebelleştiğin ortada ve tıpkı senin gibi, çoğumuz bu sorunun ne kadarını kendimizin yarattığını, ne kadarının diğer kişinin tarzıyla ilgili olduğunu merak ediyoruz. Konunun tam ortasındayken ve boğazına kadar eleştiriye boğulmuşken objektif olmak zordur.

Burada biraz başımı derde sokayım. Konuyu ifade ettiğin yola bakarak, olumsuz duygularından tahminimce diğer kişi büyük ölçüde sorumlu. Öğrenme hevesin ve de  çekingen üslubuna bakarak diyebilirim ki, savunmacı ya da düşmanca davranmadığından emin olmak için büyük çaba gösteriyorsun. Kimse mükemmel değildir ama bu yanıtın amacı için senin mükemmelliğe oldukça yakın olduğunu varsayalım. Diğer kişi öyle şekillerde davranıyor ki onu “meydan okuyucu” ve “göz korkutucu” olduğunu söylemene neden oluyor. (Bu arada eğer ikinizin nasıl iletişime geçtiğinizi izleyen yakın bir sırdaşın varsa, o kişi sana senin hakkında daha objektif bir bakış açısı sunabilir).

Diğer kişi ile uğraşmak konusunda üç seçeneğin var: Üstünü örtebilirsin yani sorun hakkında hiçbir şey demezsin ve akışına bırakırsın; mızırdanabilirsin yani arkadaşlarına ve ailene durmaksızın şikayet edersin ama bununla ilgili asla bir şey yapmazsın; ya da sorunla yüzleşirsin yani sorumluluk alarak dürüstçe ve profesyonelce bunun üzerine gidersin. Şikayetçi birine benzemiyorsun ve bence üstünü örtmekten yorulmuşsun, o yüzden diğer kişiyle konuşurken ele almak isteyebileceğin birkaç konuya bakalım.

İlk olarak, bir toplantı ayarlamak ve genel davranış modeli hakkında konuşmak istiyor musun? Yoksa yeniden bir şey olmasını bekleyerek tekil bir an üzerinden mi konuyu halletmek istiyorsun? Daha doğrudan olan yaklaşım, model ( sürekli tekrar eden durum) hakkında konuşmaktır ama bu aynı zamanda daha riskli olandır. Eğer bunun bir süredir yaşandığını ya da benzer durumun çok sık gerçekleştiğini karşındakine söylüyorsan konuşmanın riskini yükseltir. Eğer diğer kişi güçlü bir konumdaysa, ben muhtemelen yeniden benzer bir şey yaşandığında önce o andaki konuyla ilgilenirdim yani o içerik ile.

İkincisi, diğer kişinin senin canını sıkan davranışları neler? Onun meydan okuyucu ve göz korkutucu olduğu sonucuna vardın. Bu bana, onun tam olarak ne yaptığını değil senin ne düşündüğünü anlatıyor. Bu sonuçları paylaşmanın sebebi muhtemelen böyle duygusal terimlerin bir tür sosyal kısaltmalar oluşturuyor olması ancak diğer kişinin şu anda ne yaptığına karşılık olarak ne yapmasını istediğini bilmesini bekliyorsan ona esas davranışları ve beklentini tarif etmen gerekiyor. Buradaki kural, diğer kişinin ne yaptığının hemen farkında olmasını sağlamaktır. Durumun sonucundaki duygularına değil önce davranışlara odaklanmalısın. Karşındakine değiştiğini görmek istediğin birkaç davranıştan daha fazlasını tarif etme. Daha fazlası, sanki tepeleme yığıyormuşsun gibi hissettirir. Konuşmayı başlattıktan ve diğer kişinin tamamen dikkatini topladığından emin olduktan sonra, tüm yakınmalarını  ve bagajında biriktirdiklerini bir seferde ortaya dökme arzunla mücadele et.  

Üçüncüsü, otorite pozisyonundaki bir kişi karşısındayken ona geri bildirim vereceğin bir tartışmayı açmak için iznini almayı isteyebilirsin. (Bu tam olarak iş tanımında bulunmaz). Bunu yaparken, tartışmanın ortak paydasını onunla paylaşarak ortamı güvenli hale getir. “Birlikte çalışmamızı kolaylaştıracağını düşündüğüm bir şey hakkında konuşabilir miyiz acaba?”

Dördüncüsü, darbeyi hafifletecek bir yol bulmak için dikkatle seçilmiş kelimeler kullanabilirsin. Bunu yapmak için en önemli araçlarından biri, niyetleri sonuçlardan ayırma yöntemi ve yetkinliğidir. Bu, şöyle bir şeye benzer: “Bunu yapma niyetinde olduğunuzu düşünmüyorum ancak bu, sadece emirleri yerine getirdiğim için veya bir şirket  politikasını takip etmek için elimden geleni yaparken  beni pek çok kez eleştirdiğinizi hissettirdi. Plan bana ait bile değilken planımın “aptalca” olduğu söylediniz.” Bunun “hey, sadece emirleri yerine getiriyordum!” ya da “Elçiye zeval olmaz!” demekten ne kadar farklı olduğuna dikkat et. Her iki ifade de çok sayıda gizli ve sağlıksız anlam içerir. Bunun yerine, “Bu benim için biraz zor. Bana söyleneni yerine getirmek için elimden gelenin en iyisini yapıyorum ve sonucunda bunun insanlara dert yarattığını da görebiliyorum. Böyle bir karmaşa yaratmadan sesimin duyulduğundan emin olmak için ne yapabilirim merak ediyorum.”

Diğer kişilere istekleri dışında geri bildirim vermek yerine sen uygun şekilde  şekilde (soru sorarak) geri bildirim talep ettiğinde, olayların akışı tersine döner. Bu yaklaşım, diğer kişileri savunmacı hale getirmek yerine insanların kendi davranışlarının etkilerini görmeleri için yardımcı olur. Çoğunlukla, seni koydukları konumu işaret ettiğinde diğer kişiler ne yaptıkları hakkında düşünürler ve gelecekte ne görmeyi tercih ettiğinize dair daha sağlıklı bir konuşmaya geçebilirsiniz.

Direk ve kesin olmayan bir dil kullanmak, diğer kişilerin davranışı hakkında asla konuşmamalısın anlamına gelmez, diğer kişinin davranışlarını öncelikle doğru tanımlaman gerektiğini bu yüzden söylemiştim. Nihayetinde, sadece diğer kişinin davranışını da konuşmak isteyebilirsin. Fakat, eğer riskli bir konuysa, rol ve pozisyonunun sağladığı güç düşükse ve konuya en az riskle girmek istiyorsan, diğer kişi ile değil kendinle başla. Daha sonrasında diğer kişinin ne dediği ve söylediğini de içerecek şekilde tam bir etkileşime çevirebilirsin.

Her halükarda, ne söylemek istediğin ve ne yapmak istediğin hakkında düşün, etkileşimin kendi kafanda alıştırmasını yap, doğru anı seç. Kritik konuşmanda iyi şanslar.

Kritik Konuşmalar Eğitimi Hakkında Bilgi Almak İçin