Bu makale, Reiss Motivation Profile®'ı (RMP) "Motivasyon Bilimi®" olarak konumlandıran araştırmaları özetleyen yazı dizisinin beşincisidir.
Fort Hays Eyalet Üniversitesi'nden Profesör Kenneth R. Olson ve doktora öğrencisi Dale A. Weber, NEO-PI-R ile ölçülen Beş Büyük Kişilik Özelliği ile RMP ile değerlendirilen 16 Temel Motivasyon arasındaki korelasyonları inceleyen bir çalışma yürüttü.
Beş Büyük Faktör:
- Deneyime Açıklık (yaratıcı/meraklı ↔ tutarlı/tedbirli)
- Sorumluluk (verimli/düzenli ↔ savurgan/umursamaz)
- Dışadönüklük (sosyal/enerjik ↔ içe kapanık/çekingen)
- Uyumluluk (dostane/şefkatli ↔ tartışmacı/duyarsız)
- Nevrotiklik (hassas/gergin ↔ dirençli/kendinden emin)
RMP'nin 16 Temel Motivasyonu:
- Kabul Görme: Olumlu benlik algısı arzusu
- Merak: Anlama arzusu
- Yemek: Gıda tüketme arzusu
- Aile: Çocuk yetiştirme ve kardeşlerle zaman geçirme arzusu
- Onur: Dürüst karakter arzusu
- İdealizm: Sosyal adalet arzusu
- Bağımsızlık: Öz güven arzusu
- Düzen: Yapı ve istikrar arzusu
- Fiziksel Aktivite: Kas egzersizi arzusu
- Güç: İrade etkisi arzusu
- Romantizm: Cinsellik arzusu
- Biriktirme: Nesne toplama arzusu
- Sosyal İletişim: Akranlarla iletişim arzusu
- Statü: Sosyal statüye dayalı saygı arzusu
- Huzur: Acı ve kaygıdan kaçınma arzusu
- İntikam: Engellenme veya incinmeye karşı tepki arzusu
Çalışma yapıldığı dönemde Beş Büyük faktörler, temel kişilik boyutlarını geçerli şekilde temsil eden model olarak kabul ediliyordu. Araştırmacılar, bu iki model arasındaki korelasyonları inceleyerek RMP’nin eşzamanlı geçerliliğini test etti.
Katılımcılar
138 üniversite öğrencisi (93 kadın, 45 erkek).
Yöntem
Katılımcılar NEO-PI-R Form S ve Reiss Motivation Profile®’ı tamamladı.
Sonuçlar
Aşağıdaki tüm bulgular en az %1 anlamlılık düzeyinde (sonuçların doğru olma olasılığı ≥%99) istatistiksel olarak anlamlıydı.
- RMP Kabul Görme Ölçeği ↔ Nevrotiklik: Yüksek kabul görme ihtiyacı olanlar (güvensiz, kendinden şüpheli, karamsar) yüksek nevrotiklik puanı aldı. Bu, RMP Kabul Görme ölçeğinin eşzamanlı geçerliliğini destekledi.
- RMP Merak Ölçeği ↔ Deneyime Açıklık: Yüksek merak ihtiyacı olanlar (entelektüel, sorgulayıcı) yüksek deneyime açıklık puanı aldı.
- RMP Onur Ölçeği ↔ Sorumluluk: Yüksek onur ihtiyacı olanlar (güvenilir, sorumluluk sahibi) yüksek sorumluluk puanı aldı.
- RMP İdealizm Ölçeği ↔ Uyumluluk: Yüksek idealizm ihtiyacı olanlar (altruist, şefkatli) yüksek uyumluluk puanı aldı.
- RMP Güç Ölçeği ↔ Dışadönüklük: Yüksek güç ihtiyacı olanlar (iddialı, yönlendirici) yüksek dışadönüklük puanı aldı.
- RMP Biriktirme Ölçeği ↔ Nevrotiklik: Yüksek biriktirme ihtiyacı olanlar (cimri, istifçi) yüksek nevrotiklik puanı aldı.
- RMP Sosyal İletişim Ölçeği ↔ Dışadönüklük: Yüksek sosyal iletişim ihtiyacı olanlar (dışadönük, sosyal) yüksek dışadönüklük puanı aldı.
- RMP Huzur Ölçeği ↔ Nevrotiklik: Yüksek huzur ihtiyacı olanlar (kaygılı, temkinli) yüksek nevrotiklik puanı aldı.
- RMP İntikam Ölçeği ↔ Nevrotiklik: Yüksek intikam ihtiyacı olanlar (öfkeli, alıngan) yüksek nevrotiklik puanı aldı.
Sonuçlar
- Çalışma, RMP’yi geliştiren Profesör Steven Reiss ile bağlantısı olmayan bağımsız araştırmacılar tarafından yürütüldü. Bu, bulguların tarafsız geçerliliğini güçlendirir.
- Araştırma, köklü bir dergide yayınlanmak üzere hakem değerlendirmesinden geçerek metodolojik titizliğini kanıtladı.
- %99 güven düzeyinde, RMP’nin şu dokuz ölçeğinin eşzamanlı geçerliliği desteklendi: Kabul Görme, Merak, Onur, İdealizm, Güç, Biriktirme, Sosyal İletişim, Huzur, İntikam.
Kaynak:
Olson, K.R., & Weber, D.A. (2004). Relations between Big Five traits and fundamental motives. Psychological Reports, 95, 795-802.