Bu blogda, 16 temel arzu teorisinde neyin orijinal ve önemli olduğunu kısaca açıklayacağım:
Başka bir Harvard profesörü olan Henry Murray, içgüdüyü 'bilinçdışı ihtiyaçlar' olarak yeniden adlandırdı ve ihtiyaçları değerlendirmek için bir hikaye anlatım tekniği olan Tematik Özalgı Testi (Thematic Apperception Test -TAT) yayınladı. 1950'lere vardığımızda ise motivasyon psikolojisi, akademik kliniksel psikolojinin merkezindeydi ve TAT çok yaygın bir şekilde kullanılıyordu.
Neler oldu? TAT'ın bilimsel değeri pek de parlak değildi. Leonard Eron ve meslektaşları, TAT'ın bilimsel statüsünde olumsuz sonuçlar doğuran oldukça etkili bir değerlendirme yazdı. TAT tartışmalı hale geldiğinde, ihtiyaç teorisi yavaş yavaş tesirini yitirmeye başladı. İhtiyaç teorisi de, pratik etkilerinin sınırlı olması nedeniyle popülerliğini keskin bir şekilde yitirmeye açık hale gelmişti. Murray’in "ihtiyaçlar"ının ilk uygulaması, psikodinamik DSM II modeli içinde klinik bir teşhisti. DSM II teşhis modeli demode hale geldiğinde, Murray’in ihtiyaçlar teorisi de etkisini kaybetti.
Abraham Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisi teorisi, İnsan Kaynakları yöneticilerine hitap etmişti ve sonuçta kurumsal liderlik eğitiminde bir uygulama alanı bulundu. Bununla birlikte, psikologlar, psikolojik ihtiyaç teorilerinin mesleki faaliyetlere nasıl uygulanacağı konusunda bihaberdiler.
1990'a gelindiğinde ihtiyaçlar teorisi artık eskimiş, geçmiş zamanı anımsatan, tarihi incelemek dışında kimsenin ilgilenmediği bir şeydi. Bu bana yazık edilmiş gibi gelmişti çünkü temel arzulara dair kavrayış geçerliydi, yani herkesi motive eden belli hedefler (“ihtiyaçlar”) vardır. Davranış Bilimcilerinin dünyasında bazıları “ihtiyaç” gibi kavramları beğenmediklerini söylese de, herkesi destekleyen uyarıcılar vardır. Onlara ister içgüdüler, ihtiyaçlar, evrensel hedefler, ister içsel motivasyon veya evrensel güçlendirme gibi isimler verelim, insanları, doğal ortamlarda nasıl davrandığımızı ve birbirimizle nasıl ilişki kurduğumuzu anlamak için bunlar çok önemlidirler.
Üç temele dayanan ihtiyaçlar teorisini bir süredir yeniden inşa etmeye çalışıyorum. İlk kez olarak deneysel türetilen ihtiyaçların sınıflandırmasını raporladık ve bu süreçte, her bir ihtiyaca neyin dahil olduğunu ve neyin dahil olmadığını yeniden tanımladık. 16 ihtiyaç sınıflandırmamız; kabul, merak, yemek yeme, onur, statü, huzur vb. gibi temel arzuları içerir. McDougall, Murray ve diğerleri tarafından sağlanan ihtiyaçlar listesiyle % 50 oranında örtüşmektedir. 16 temel arzu deneysel olarak türetilmiş ve bilimsel olarak doğrulanmış olduğundan bu teori, psikologların tarihsel olarak güdüleri ihtiyaçlara nasıl birleştirdiği konusundaki sayısız hatasından kaçınır. Örneğin sosyalleşme arzusu, intikam arzusuyla uyumlu değildir. Oyun, eğlence ile ilgilidir, yetkinlikle değil. Zenginlik arzusu, daha büyük bir arzu olan sosyal statü ihtiyacı kapsamındadır.
Herkes 16 temel arzuyu sahiptir ancak bireyler bunlara farklı şekilde öncelik verir. Reiss Profili adı verilen 16 temel arzuyu nasıl önceliklendirdiğiniz, içsel değerlerinizi ve kişilik özelliklerinizi ortaya koyar ve de davranışınızın güçlü bir göstergesidir. Normal Kişilik (The Normal Personality) adlı kitabımda, olup olabilecek her kişilik özelliğinin kendine özgü güdülerini ortaya koydum. Ken Olson ve arkadaşları, Reiss Profillerini “Büyük 5” de dahil olmak üzere çeşitli kişilik değerlendirmeleriyle ilişkilendirdi.
Kendini kucaklama ve günlük despotlukların ilkelerini parça parça ifade ettik ve sonrasında bunları motivasyonel ihtiyaçlar ile ebeveyn-çocuk, eşler, yönetici-çalışanlar ve meslektaşlar dahil olmak üzere çeşitli kalıcı ilişkileri birbirine bağlamak için kullandık.
ANAHTAR YENİLİK
Kaygı duyarlılığı konusundaki çalışmalarımdan edindiğim sonuç, “evrensel bir güdünün değerindeki bireysel farklılık” kavramının önemidir. Birçok bilim insanının bu psikolojik faktörün önemsiz olduğunu düşündüğünü fark ettim; aslında bu tür bireysel farklılıklar, gerçek davranışın güçlü ön göstergeleri olabilir. Bunun üzerine tek bir evrensel motive edicideki (kaygı) bireysel farklılıkları incelemekten, 16 evrensel motive edicideki bireysel farklılıkları incelemeye doğru yol aldım.
DAR KAFALI ELEŞTİRMENLERLE KUTSANMAK
16 temel arzu teorisinin en yaygın eleştirisine cevap vermek kolaydır. Bazıları bu teoride "çok fazla" ihtiyaç olduğunu söylemekteler. Gökbilimciler milyarlarca ve milyarlarca yıldız olduğunu söylediğine ve biyologlar yüzlerce türü sınıflandırdıklarına göre neden sadece 16 ihtiyaç bir psikoloğun idare edemeyeceği kadar çok olsun? Bir başka eleştiri de, ihtiyaçlar sınıflandırmamızın bilimsel olmadığıdır, çünkü bunu 15’ten 16 temel arzuya değiştirmiştik. Peki bu, yıllar içinde periyodik element çizelgesine yapılan birçok ekleme nedeniyle astronominin bilimsel olmadığı anlamına mı geliyor? 16 temel arzu teorimizin, ölçüm güvenilirliği, yapı geçerliliği, eşzamanlılık geçerliliği ve kriter geçerliliği ile ilgili bilimsel kriterleri karşıladığına dair hakemli kanıtlar yayınladık.
5 Ekim 2011 tarihinde Avusturya'nın Viyana kentindeki Dünya Motivasyon Bilimi İnsanları ve Profesyonelleri Derneği’nde sunulan sunumlara dayanır.