Konuşmalı mı ? Konuşmamalı mı?

Sevgili Kritik Beceriler,

Bazen bir kritik konuşma yapma ihtimalini düşündüğümde gerçekten buna değip değmeyeceğini merak ediyorum. Diğer kişinin değişme ihtimalinin olmadığını ve onun bana sinirlenebileceğini- hatta belki de benden acısını çıkarmaya çalışabileceğini- biliyorum, bu yüzden genel olarak açık konuşmak bana riskli geliyor. 

İmza,

Kafası Karışık

Sevgili Kafası Karışık,

Kısa bir cevapla başlayalım, sonra da bazı eklemeler yapacağım: Hayır, her zaman bir kritik konuşma yapmamalısınız.

Olumlu bir sonuç alma olasılığınızın umutsuz derecede düşük olduğu, bırakın samimi bir geri bildirim yapmanın  buna yaklaşmanın dahi neredeyse imkânsız olduğu insanlar vardır. Çorap tercihi hakkında konuştuğunuzda bile acınası derecede savunmacı hale gelirler. Siz ne kadar ustaca konuşursanız konuşun, savunmacı ve kindar hale gelen insanlar vardır. Bu insanlar, kendilerinin yarattığı bazı ‘’hayali sosyal sınırları’’ geçmenizi sabırsızlıkla beklerler ve bunu yaptığınızda, büyük bir keyifle canınızı yakar, sizi tersler veya oradan uzaklaşmanıza neden olur. Bazı insanlar duygusal olarak öylesine dengesizdir ki, bir battaniyeye sarmalanıp tam zamanlı bir terapist ekibine sevk edilmeleri gerekir ve o zaman bile “halkla etkileşime girmeye uygun” oldukları onaylanıncaya kadar onlara yaklaşmayı şahsen ben tercih etmem.

Diğer uçtaki bir risk ise, konuşmamanın olabilecek en kötü sonuçlara sebep olduğu durumlarla karşı karşıya kalmaktır. Artık diğer kişinin sana yapabileceği hiçbir şey, sorunları olduğundan daha kötü hale getiremez. Ama konuşmamak ve sessizlik seni öldürür. Böyle bir durumdaysan, açıkça konuşmalı ve diğer kişinin senin bakış açını duyabileceğini ve de senin onu daha iyi anlayabileceğini ummalısın. İlişkiniz hali hazırda o kadar kötüdür ki daha kötüye gitmesinin imkânı yoktur. Yolları ayırma riskini almayı göze alırsın ama konuşmamayı göze alamazsın.

Maalesef, kişiler arasında karşılaştığınız bariyerlerin çoğunluğu “konuşmaktan kesinlikle uzak durma” ile “ öfkeli şekilde konuşmak” gibi, yani ya o, ya diğeri gibi, iki seçenek arasında sıkışıp kalıyor. Ancak diyalog aralığı siyah ve beyaz gibi o kadar net değil. Diğer kişinin olumsuz şekilde karşılık verebileceğini düşünüyorsun ancak belki de öyle olmaz. Konuşmadığın bu konu ya da sorun, seni şu anda tam olarak öldürmüyor olabilir ama zihninde olduğu için seni yoruyor moralini bozuyor ya da endişe yaratıyor olabilir dolayısıyla bu konuyu tamamen yok etmek senin için iyi olur. Bunun için olası maliyetleri ve faydaları tartarsan doğru başlangıç yaparsın. Senin için konuşmanın maliyeti, konuşmamanın maliyeti ne olur? Konuşmanın faydası, konuşmamanın faydası ne olur?

Bilinmeze doğru bir adım atarken göz önünde bulundurulması gereken bazı unsurlara bakalım.

Aklınızdan geçenleri söylemenin olası sonuçlarını düşündüğünüzde, olumsuz sonuçların ihtimalini abartıyor olabilir misiniz? Düşünülebilecek en kötü sonucu gözünüzün önüne getiriyor ve sonrasında bu sadece zayıf bir olasılık olsa bile, sanki kesinmiş gibi mi görüyorsunuz? Gerçekten ne olacağını objektif olarak düşünmeye çalışın. Bu soruna çok yakın olmayan konuya dışarıdan bakabilecek biriyle konuşun ve sizin umutsuz görüşünüzün aynısını paylaşıp paylaşmadığını görün. Korkunun mantığınıza zarar vermesine izin vermeyin.

Açıkça konuştuğunuz ama bunu yaparken doğru şekilde konuşamayacağınızı ya da davranamayacağınızı mı düşünüyorsunuz? Derdinizi uzunca bir süredir içinizde tutuyorsunuz ve geçmişte bu kişiyle yaşadığınız diğer olaylar da allak bullak olmanıza neden oluyor ve bu kişiyle doğru şekilde  konuşmanızı zorlaştırıyor. Bu yüzden aklınızdan geçenleri söylerken çok da becerikli ve saygılı olamıyorsunuz. Gerçek şu ki, düşüncelerinizi ve hislerinizi zehir gibi demlenene kadar tutarak, en yanlış davranışta bulunmak zorunda değilsiniz. Kendinizi, kritik konuşma becerilerinizi uygularken elinizden gelenin en iyisini yaptığınız bir sahnede hayal edin. Sivri dilli, kendini beğenmiş ya da kibirli değilseniz (ya da allak bullak olduğunuzda genel olarak neyi yanlış yapıyorsanız), etkileşim nasıl olur?

Kritik konuşma becerilerini gerçekten uygular ve geliştirirseniz ne olur? Bazen diğer insanlar aşırı derecede savunmacı olduklarından değil, sizin iletişim tarzınız kusursuz olmadığı için asabi olurlar veya sinirlenirler. Evet belki karşımızdaki kişiler yaklaşılması o kadar da kolay olmayan insanlar olabilir, ama kendinize şunu sorun; ya gerçekten Kritik Konuşmalarda becerikli bir kişi gibi konuşmaya başlarsam ne olurdu? Kritik konuşmalar becerileri diyalog kurarken önemli bir fark yaratabiliyorsa o halde bu yöntemleri kullanarak alıştırmalar yapabilirsin.

Kritik Konuşmalar Eğitimi

Son olarak, elbette her zaman için stratejik manada bir öteleme yapabilirsiniz. Konuşmayı olabilecek en ‘’mutlak olmayan’’ bir dille başlatın: “Bunu doğru şekilde anladığımdan emin değilim ve konu hakkındaki görüşünüzü duymak istiyorum.” Ardından gözlemlerinizi ve gerçekleri (sadece gerçekleri) paylaşın. Diğer kişi saldırmaya başlarsa, geri çekilin. Anlıyorum tarzında kesin olmayan bir dille konuşun ve konuşmayı başka bir gün yapmak üzere erteleyin.

Ve unutmayın, çoğumuz aklımızdan geçeni söylemenin belirsizliği ile yüzleşmektense, zihnimizde mevcuttaki en kötü sonuçların kesinliği ile yaşarız.

Doğru becerileri kullanarak, bunların hepsi değişebilir.

İyi şanslar

Bahar Şen