360 Anketindeki Değerlendirme Farkları Nasıl Yorumlanmalı?

Çok değerlendiricili geri bildirimin (yani 360-derece geri bildirimin) en önemli faydalarından birisi, aynı zamanda sürecin en kafa karıştırıcı (hatta hüsran yaratıcı) yanlarından biridir.

360-derece geri bildirim, bir kişinin performansının ve davranışının diğerleri tarafından nasıl görüldüğünü değerlendirmek için eşsiz bir fırsat sunar. Bir grup değerlendiricinin bir kişiyi bir davranışlar ve beceriler yelpazesi içinde nasıl algıladığını görmek, çoğu zaman değişim için katalizör niteliğindedir. Ancak, farklı değerlendirici gruplarının (müdürlerin, mesai arkadaşlarının, astların ve diğerlerinin) bir bireye ilişkin yargılarının, ne kadar farklı olabileceğini görmek ilginçtir. Bu farklılıklar doğru şekilde yorumlanmadığı takdirde, pek çok kişi yalnız bu farklılıkları görerek geri bildirimin geçerliliğini sorgulamaya başlar. Kimileri de bu farklılıkları zihinlerindekilerle bağdaştırmakta zorlanır.

Peki değerlendiriciler arasında bariz fikir ayrılıkları olduğunda ne yapılmalıdır? Neyin üzerine eğilinmesi gerektiği konusunda farklı görüşler varken, nasıl harekete geçilmeli? Belki de kendi anatomimiz bu soruya ışık tutabilir.

Beyinlerimiz, derinliği ve mesafeyi iki gözümüz ve iki kulağımız arasındaki farklılıklara dayanarak algılar. Gözler söz konusu olduğunda, mekânsal uyumsuzluk, yani yalnız birkaç yay-saniyelik bir fark, beynin mekânsal ilişkileri anlamasına yardımcı olur. Kulaklara gelince, iki kulağın duyulabilir sesleri alması arasındaki mikrosaniyelerle ölçülen bir zamansal uyumsuzluk (zaman farkı) mesafeyi belirlememize yardımcı olur. Duyusal veriler arasındaki farklılıkları mekânda yönümüzü bulmak, çevremizde bulunanlarla ilgili izlenimler oluşturmak, yargılarda bulunmak ve kararlar vermek için kullanırız.

Benzer şekilde, çok değerlendiricili geri bildirimlerde, geri bildirim farklılıkları, katılımcının performans açısından yönünü bulmasına yardımcı olacak zengin bir kavrayış sunar. Birden fazla değerlendiricinin olması, katılımcıların tek değerlendiriciyle sahip olamayacakları bir derinliğe erişmelerini sağlar (yöneticinin verdiği performans değerlendirmelerinin aksine). Değerlendirme farklılıkları birey için zaman zaman kafa karışıklığı yaratsa da (“Yöneticim iletişim becerilerimi yetersiz buluyor, fakat astlarım hiç öyle düşünmüyor!”), genellikle fazladan netlik sağlar.

Algıdaki Farklılıkları Yorumlamak

Aşağıdaki soruları sormak, değerlendirmelerin arasındaki farklılıkları anlamlandırmamızı sağlayabilir:

1. Davranışım, beraber çalıştığım gruba göre değişiyor mu?
2. Bu farklı gruplarla ilişkim, tarihçem, deneyimim, vb., benim davranışım değişmediği halde beni farklı şekilde görmelerine yol açıyor mu?
3. Bu farklılıklar dışsal etkenlerin sonucu mu? (“Müdürümün istediği yeni bir uygulamayı başlattım fakat astlarım bundan hoşlanmadı.”)
4. Bu gruplardan bazılarını, olan bitenler hakkında daha iyi bilgilendirmeli miyim?
5. Yüksek puan veren bir gruba göre iyi yaptığım bir şeyi, düşük puan veren gruba uygulayabilir miyim?
6. Değerlendiricilerin bir kısmı benim bazı davranışlarımdan diğerlerine kıyasla daha çok yararlanıyor olabilir mi? Buradan ne öğrenebilirim?

Yukarıdakilerden hiçbirinin bahane olmadığına, ancak, 360-derece geri bildirimlerdeki farklılıkları anlamamıza kapı açacak olasılıklar olduğuna dikkat çekerim. Bu farklılıkların arkasında yatan değeri görmek, kafa karışıklığı ve hüsran yaratmak yerine, halihazırda kıymetli 360-derece geri bildirime derinlik katabilir.